STEREOTYPY

Posługiwanie się stereotypami wynika z naturalnej skłonności umysłu do kategoryzowania obiektów. Grupowanie rzeczy, ludzi, zdarzeń czy cech realizuje zasadę oszczędności poznawczej.
Najprostsza kategoryzacja, jakiej dokonujemy, to podział na to, co oswojone - znane oraz na to, co obce, nieznane, nowe. Tej kategoryzacji towarzyszy zazwyczaj wartościowanie polegające na przypisywaniu pozytywnych cech obiektom oswojonym, znanym - oraz negatywnych obiektom nieznanym, obcym. Podział na swoich i obcych stanowi podstawową formę społecznej kategoryzacji.

Richard Sweeney

Koncepcję STEREOTYPU stworzył Walter Lippman (1922) – jeden z największych publicystów XX w. Dowodził on, że „otaczające nas środowisko jest zbyt duże, zbyt skomplikowane i zbyt szybko się zmienia, abyśmy mogli rzeczywiście je poznać. Nie zostaliśmy wyposażeni w umiejętność ogarniania tylu subtelności, niuansów, tylu przemian i kombinacji" - dlatego też "Musimy zbudować sobie prostszy model, z którym jesteśmy w stanie się uporać."

Stereotypy – stanowią jeden z mechanizmów upraszczających, które pozwalają człowiekowi poradzić sobie ze złożonym środowiskiem, w którym żyje. Nie mają jednak na celu jedynie porządkowania docierających do nas informacji lecz pełnią zazwyczaj wiele dodatkowych funkcji. 

Po pierwsze, zapewniają nam szacunek do samego/ samej siebie. po drugie, są projekcją naszego systemu wartości. Po trzecie, relacjonują naszą pozycję społeczną oraz status, a co za tym idzie prawa i uprawnienia, jakie posiadamy (jakie są nam przypisywane). Stereotypy pomagają więc ludziom zachować poczucie własnej wartości i usprawiedliwić swój status społeczny. 

Stereotyp społeczny dotyczy cech przypisywanych pewnej grupie społecznej. Z innych funkcji, jakie pełnią stereotypy należy wymienić fakt, że dostarczają wskazówek pozwalających kształtować interakcje - są one bardzo ważnym elementem definicji sytuacji, i w zasadzie umożliwiają ją. Ponadto kształtują nasze oczekiwania co do zachowań innych ludzi, czyli wpływają na nasze wyobrażenia o rolach społecznych.

Trzeba pamiętać, że stereotypy są przesycone emocjami, które trudno od nich oddzielić. W efekcie obraz cech członków innej grupy bywa często wypaczony (lepiej zafałszować rzeczywistość niż obniżyć własną samoocenę (por. post nt. psychologii poznawczej).

Stereotyp zawsze stanowi pewną formę generalizacji, uogólnienia. Owe uogólnienia organizują i upraszczają postrzegany przez nas świat.

Z punktu widzenia psychologii poznawczej stereotypy to schematy osób, czyli reprezentacje ludzi, konkretnych postaci, ich rodzajów i kategorii. Najważniejszymi kategorialnymi schematami osób są  właśnie STEREOTYPY oraz ROLE SPOŁECZNE.

Stereotyp to uogólniona reprezentacja grupy osób wyodrębnionej ze względu na jakąś łatwo zauważalną cechę określająca społeczną tożsamość członków danej grupy np. narodowość, rasa, płeć, wiek, czy inne cechy. Ten rodzaj schematu jest zwykle

>        nadmiernie uproszczony

>        silnie nasycony wartościowaniem

>        niepodatny na zmiany pod wpływem nowych informacji

>        „nadogólny”, czyli towarzyszy mu ukryte założenie, że wszyscy członkowie grupy (czyli egzemplarze schematu) są tacy sami.

Źródło: 

Jan Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki t. 3. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Rozdz. Wiedza jednostki i sądy o świecie społecznym, s. 25-44.