Psychologia społeczna - program zajęć
Program zajęć: studia stacjonarne I stopnia, kierunek: Socjologia, I rok (semestr 2)
Forma zajęć: konwersatorium: 30 godzin
CELE KSZTAŁCENIA:
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z problematyką, podstawowymi teoriami i wynikami badań w dziedzinie psychologii społecznej. Wiedza dotycząca podstawowych pojęć, jakimi operuje ta dyscyplina ma rozwijać u studentów umiejętności analizy mechanizmów wpływu obecności innych ludzi na zachowanie się jednostki.
TREŚCI KSZTAŁCENIA:
[1] Psychologia społeczna jako nauka (wprowadzenie + zajęcia organizacyjne)
Przedmiot i metody psychologii społecznej (definicja Aronsona). Wyjaśnienie zachowań człowieka w różnych szkołach psychologicznych (introspekcjonizm, bahawioryzm, psychoanaliza, psychologia postaci, psychologia poznawcza). Pytania stawiane przez psychologię społeczną.
[2] Wiedza jednostki o świecie społecznym
Schematy poznawcze a przetwarzanie informacji o świecie. Budowa i funkcje schematów poznawczych (dostępność schematu, zdarzenia poprzedzające). Zmiana schematów, samospełniające się proroctwo. Konstrukty społeczne a indywidualne traktowanie obiektu.
[3] Wyjaśnianie przyczyn zdarzeń
Procesy atrybucji w koncepcjach Heidera, Jonesa i Davisa, Bema, Kelley’a. Błędy i tendencyjności procesów atrybucji.
[4] Procesy oceniania
Ocenianie jako oddolne integrowanie danych. Ocenianie jako odgórne wykorzystanie schematu. Ocenianie jako proces tendencyjnego sprawdzania hipotez. Zjawisko samospełniającego się proroctwa. Asymetrie i tendencyjności procesu oceniania. Efekt pierwszeństwa, efekt świeżości oraz inne asymetrie ewaluatywne. Heurystyki i wnioskowanie.
[5] Postawy i ich zmiana
Definicja i wymiary postawy (emocjonalny, poznawczy, behawioralny). Źródła i geneza postaw. Postawy a rozumienie świata. Postawy jawne i utajone. Zmiana postaw. Uodpornienie postawy. Komunikaty perswazyjne. Efekt bumerangowy a teoria reaktancji. Zmiana postaw przez oddziaływanie reklamy oraz innych przekazów masowych.
[6] Motywy ludzkiego działania
Obraz jednostki w psychologii poznawczej. Potrzeba podtrzymywania samooceny a praca nad budowaniem adekwatnego obrazu świata. Teoria dysonansu poznawczego Festingera. Dysonans podecyzyjny. Teoria autoafirmacji. Samopotwierdzanie a podwyższanie poczucia własnej wartości.
[7] Wpływ społeczny
Konformizm. Informacyjny a normatywny wpływ społeczny. Eksperyment Ascha. Autorytet. Zasada wzajemności. Zaangażowanie i konsekwencja. Techniki nakłaniania i manipulacji (drzwiami w twarz, stopa w drzwi, niska piłka). Skutki fizycznej obecności innych – facylitacja i hamowanie (próżniactwo) społeczne. Konformizm a procesy dezindywiduacji. Podejmowanie decyzji przez grupę. Typy zadań realizowanych przez grupy.
[8] Hiperuległość
Zachowania jednostek w sektach i grupach kultowych. Pranie mózgu. Syndrom maltretowanego współmałżonka. Mentalność sambo. Syndrom wyuczonej bezradności. Syndrom sztokholmski. Huśtawka emocjonalna. Uległość wobec autorytetu.
[9] Manipulacja i perswazja w relacjach społecznych
[10] Propaganda i psychologia reklamy
[11] Autoprezentacja i atrakcyjność interpersonalna
Techniki i strategie autoprezentacji. Motywy podejmowania zachowań autoprezentacyjnych. Czynniki kreujące atrakcyjność (częstość kontaktów, podobieństwo a dopełnienie, techniki ingracjacyjne).
[12] Męskość – kobiecość.
Kształtowanie tożsamości rodzajowej.
[13] Emocje w życiu społecznym
Zachowania prospołeczne. Agresja w życiu społecznym (uwarunkowania sytuacyjne, hamowanie zachowań agresywnych). Deindywiduacja i anonimowość. Oddziaływanie mediów. Teoria społecznego uczenia się agresji. Altruizm. Psychologia miłości: trzy składniki związku (intymność, namiętność, zaangażowanie).
[15] Uprzedzenia i ich zwalczanie
Rodzaje uprzedzeń. Modyfikowanie stereotypów i uprzedzeń.
[] Kolokwium zaliczeniowe
WYKAZ UMIEJĘTNOŚCI:
Student powinien znać podstawowe koncepcje i pojęcia, jakimi posługuje się psychologia społeczna przy wyjaśnianiu zachowań ludzkich oraz umieć je odnieść do analizy konkretnych sytuacji społecznych.
FORMA WERYFIKACJI WIEDZY:
Kolokwium pisemne, testy z lektur przed rozpoczęciem zajęć.
Literatatura podstawowa:
1. Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T.3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, GWP, Gdańsk 2000. (zwł. Dział VIII pt. „Człowiek w relacji z innymi”, s. 25-224)
2. Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1997.
3. Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, GWP, Gdańsk 1995.
4. Kozielecki J., Psychologiczne koncepcje człowieka, PIW, Warszawa 1980.
5. Stehan W.G., Stephan C.W., Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji, GWP, Gdańsk 1999.
Literatura uzupełniająca:
6. Philip G. Zimbardo, Floyd L. Ruch, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 92–136.
7. Roger R. Hock (red.), 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii. Fascynująca podróż w krainę nauki, GWP, Gdańsk 2003.
8. Tomaszewski T. (red.), Psychologia ogólna, PWN, Warszawa 1982.
9. Wiesław Łukaszewski, Wielkie pytania psychologii, GWP, Gdańsk 2003.
10. Kozielecki J., Psychologiczne koncepcje człowieka, PIW, Warszawa 1980.
11. Elliot Aronson, Człowiek istota społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
12. Elliot Aronson (red.) Człowiek istota społeczna. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Kontakt z wykładowcą: anna.kacperczyk@gmail.com
Konsultacje: Wydz. Ek–Soc., pok. A122
